Халқ — давлат ҳокимиятининг бирдан-бир манбаи

 

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг аввалги таҳрири 1992 йил 8 декабрда Ўзбекистон халқининг ваколатли вакиллари бўлмиш парламент аъзолари, яъни Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгаши депутатлари томонидан қабул қилинганини биламиз. Бундан фарқли ўлароқ, мамлакатимиз Асосий Қонунининг янги таҳрири бевосита умумхалқ референдумида — тўғридан-тўғри овоз бериш йўли билан қабул қилинди. Шу маънода, янги таҳрирдаги Ўзбекистон Конституциясининг ҳақиқий муаллифи халқнинг ўзидир. Фуқароларнинг хоҳиш-иродаси эса ислоҳотларнинг манбаи ва ҳаракатлантирувчи кучи ҳисобланади.

 Фаол нуронийлар ҳар ой рағбатлантирилади

25.11.2024 йил кунги ПҚ-405-сон Президент қарори қабул қилинди.

➖ Қарор билан маҳаллаларда катта ҳаётий тажрибага эга бўлган обрў-эътиборли уч нафар фаол нуроний бешта камбағал оилага бириктирилади.

Бизнинг экологик муаммоларимиз ўзимизники

 

Ўзбекистон Республикаси Мустақиллигининг дастлабки кунлариданоқ экологик муаммога долзарб муаммо сифатида қараб келинмоқда.Табиатни асраш энг аввало, унинг ўсимлик ва ҳайвонот дунёсини асрашдан бошланади.Узоқ йиллар инсоният табиатнинг бойлиги битмас - туганмас деган тушунча билан яшаб келди. Ваҳоланки, кейинги пайтларда инсон учун тоза сув, ҳаво ва ҳосилдор ерлар етишмаётгандек туйила бошлади.

Oqtepa muhofaza zonasida plogging aksiyasi o’tkazildi

 

Oʻzbekiston Respublikasi Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim oʻzgarishi vazirining 2024-yil 10-sentabrdagi tegishli qarori asosida Oʻzbekiston Respublikasi “Yosh ekologlar” harakati Kengashining 2024-2025-yillarga mo‘ljallangan ish rejasiga asosan “Chiqindisiz dunyo uchun!” shiori ostida Surxondaryo viloyati Ekologiya boshqarmasi hamda  Termiz davlat muhandislik va agrotexnologiyalar universiteti bilan hamkorlikda plogging aksiyasi tashkil etildi.

Shu o‘rinda «Plogging nima?» degan o‘rinli savol tug‘ilishi shubhasiz.

 Plogging  bu ma’lum masofada yengil yugurish bilan birgalikda belgilangan masofadagi chiqindilarni yig‘ishdir. Ushbu harakat 2016 yilda Shvetsiyada paydo bo‘lgan. Mahalliy yuguruvchi Erik Axlstryom ko‘chalarda bir necha hafta yotishi mumkin bo‘lgan katta miqdordagi chiqindilarni ko‘rib qoladi va u har kuni ishga ketayotib, yugurgancha, ularni qopga joylaydi va belgilangan joyga tashlab o‘tadi. Shu ishini ijtimoiy tarmoqlarga joylab do‘stlari bilan baham ko‘radi. Axlstryomning ushbu harakati butun dunyoga yangi loyiha sifatida tarqab, O‘zbekistonimizga ham kirib keldi.Hozir bu harakat biroz o‘zgarib, jamoa bo‘lib chiqindilar bilan ifloslangan hududda o‘tkazilmoqda. Bunda ekovolontyorlar yuguradi, egiladi, ya’niy jismoniy mashq bajaradi va albatta polgging o‘tkazilgan joy chiqindilardan tozalanadi.

Ekoaksiya davomida talabalar va ko'ngililar  “Oqtepa” suv ombori bo’yida yig’ilib qolgan har xil maishiy chiqindilar terib chiqildi.

Tadbir davomida  50 kilogrammdan ortiqroq chiqindilar yig’ildi va Jarqo’rg’on tumanidagi chiqindi poligoniga yuborildi.

 

Tabiatimizni  asrab qolish va chiqindisiz toza xudud barpo eta olish umidi so’nmagan

Yildan yilga insonlarning befarqligi va tabiatga ziyon keltirish oqibatida atrof-muhut ifloslanishi yuz bermoqda. Butun dunyo singari O’zbekistonda ham chiqindilar muammosi  kamaygan emas. Birgina har yili Surxondaryo viloyatimizda  354 tonna chiqindi hosil bo‘lishini, shundan 110 tonnasi yoki 31 foizi qayta ishlanishi, qolgan chiqindilar to‘planib, 124 gektarlik 12 ta chiqindi poligonida ko‘miladi. Yildan yilga chiqindilar sonini kamaytirish yo’lida targ’ibot tadbirlari va aksiyalar o’tkaziladi. Yaqinda internetda ko’rib qoldim Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o’zgarishi Surxondaryo  boshqarmasi tashabbusi bilan Termiz shahrida keng ko‘lamli tadbir tashkil etilibdi. Birgina shu kuni 100 kilogramga yaqin chiqindilar yig’ilib, chiqindi poligoniga yuborilgan ekan.

Yana bir misol tariqasida xar yili sentyabr oyida butun dunyo bo’yicha tozalik kuni o’tkazilishini ham keltirish mumkin. Butunjahon tozalik kuni - bu insoniyat o‘zi yashab turgan hududda tozalikni o‘rnatish g‘oyasini ifoda etadi. Gʻoya dastavval 2008-yil Estoniyada vujudga kelib, 50 000 ko‘ngillilar mamlakatni chiqindilardan xoli etish uchun birlashdilar. Bugungi kunga kelib mazkur kun ko‘ngillilarning bir kun davomida 180 dan ortiq mamlakatni bir maqsad sari birlashtiruvchi yirik ijtimoiy harakati ifodasini topgan jarayonga aylandi. Ushbu sanaga bag‘ishlangan tadbirlar O‘zbekistonda  2019-yildan boshlab o’tkazilib kelinmoqda.  Bu kabi misollarni ko’plab keltirish mumkin. Ammo bir jihat ham borku insonni hafa qiladi. Atrofimizda ko’plab insonlar tabiatni asrash yo’lida birlashayotgan bir vaqtda ba’zi odamlar o’z qo’llari bilan uni yanchib tashlash niyatida. Nega deysizmi? Uzoqdan emas o’zimizni viloyat misolida keltirsam. Sho’rchi tuman Ekologiya bo’limi hamda tuman Milliy gvardiya bo’limi xodimlari hamkorligida o’tkazilgan reyd tadbirlari davomida fuqaro Q. M belgilanmagan joyga chiqindi to’kib ketayotganligi aniqlangan. Mazkur holat yuzasidan fuqaroga nisbatan O’zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi kodeksning  91pr1-moddasining 1-qismiga asosan BHMning 1-barobari – 375 ming so'm  miqdorida jarima belgilandi.

Sho’rchi tumanning “Bobur” mahallasida yashovchi fuqaro J.K belgilanmagan joyga maishiy chiqindilarini tashlab ketayotganligi aniqlangan. Mazkur holat yuzasidan O’zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi kodeksining 91-moddasining pr1-qismiga binoan ma’muriy bayonnoma rasmiylashtirilgan. Uzun tumani Ekologiya bo’limi xodimlari tomonidan holat bo’yicha olib borilgan o’rganish ishlari davomida haqiqatdan hududda - daryo o’zaniga har xil maishiy chiqindilarni to’kib ketganligi natijada chiqindi uyumi paydo bo’lganligi ma’lum bo’ldi.  Noqonuniy chiqindi uyumi vujudga kelishiga befarq qaragan, holatni oldini olmagani uchun “Navro’z” mahallasi raisi X.A ga nisbatan O’zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi Kodeksning 91pr2-moddasining 1-qismi bilan BHMning 3 barobari miqdorida    hamda shu hududga chiqindi to’kkan  “Yangi Shahar” mahallasi fuqarosi  M. B ga nisbatan O’zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi Kodeksning 91-moddasining   1-qismi bilan ma’muriy bayonnoma rasmiylashtirilgan.

Termiz shahri “Manguzar” mahallasi hududidan  oqib o’tuvchi “Surxon” daryosi qirg’oqlarida yig’ilib qolgan chiqindi uyumlari ekologik jamoatchi inspektor Erkin Ashurov yordamida tozalab olindi.Ekologik huquqbuzarliklarni oldini olish, atrof-muhit ozodaligi uchun fidoiylik ko’rsatayotgan yurtdoshlarimizga Surxondaryo viloyati Ekologiya boshqarmasi tashakkurnoma bildirilgan.

Yuqoridagidek misollarni ko’p keltirish mumkin. Ammo insonlar o’zlari ham harakat qilmas ekan qonunbuzulish xolatlariga yo’l ochishadi va jarima to’lashadi. Qonun barchaga barobar. Lekin shu bilan birga atrof muhitga  ham ziyon yetkazishadi. Kun ora internet tarmoqlari orqali bunday xolatlarni ko’rar ekanmiz yaxshiyamki qonun ustuvorligiga va ekologik jamoatchi inspektor Erkin Ashurovdek insonlar atrofimizda borligi bizni hursand qiladi. Ular sabab xali tabiatimizni asrab qolish va chiqindisiz toza xudud barpo eta olishimizga ishonamiz.

Mastura Xamrayeva

 O‘zbekiston uchun  maishiy chiqindilar va chiqindixonalarni kamaytirish eng muhim vazifa

Tahlillarga ko‘ra, so‘nggi yillarda maishiy va sanoat chiqindilarining yildan-yilga ortayotgani yer yuzidagi ekologik barqarorlikka salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Ma’lumotlarga qaraganda, hozirgi kunda chiqindilarning 900 ga yaqin turi qayd etilgan. Har yili dunyoda chiqindilar hajmi 3 foizga ko‘paymoqda.

 Одамларнинг дардини ҳис этиш, оғирини енгил қилиш, орзу-истакларини рўёбга чиқариш бугун давлат идоралари раҳбарлари ҳамда масъуллари олдида турган энг долзарб аҳамиятга эга бўлган масала бўлиб турибди.

Давлатимиз раҳбари баҳорнинг илк кунларида Хоразм вилоятига қилган ташрифи чоғида аҳолини бандлигини таъминлаш, янги иш ўринларини яратиш, тадбиркорликни ривожлантириш мақсадида қатор топшириқлар берган эди.

Шундан келиб чиққан ҳолда Президент Халқ қабулхонаси раҳбари Улуғбек Муҳаммадиев ташаббуси билан жойларда оилавий тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш орқали янги иш ўринларини яратиш бўйича “Мурожаатдан даромадга 5 қадам” лойиҳасининг амалга оширилиши бошланганди.

Жорий йилнинг ўтган даврида Жиззах, Фарғона, Хоразм, Қорақалпоғистон, Бухоро ва Сурхондарё вилоятларидаги 400 дан зиёд маҳаллада мазкур лойиҳанинг ижроси таъминланди. Унга кўра 2 мингга яқин мурожаатчига амалий ёрдам кўрсатилди.

Хусусан, Хоразм вилояти Шовот ҳамда Ҳазорасп туманларида истиқомат қилувчи ишсиз аёлларнинг меҳнат бандлигини таъминлаш мақсадида 170 нафарига замонавий тикув машиналари топширилганди. Ўз тикув машинасига эга бўлган аёллар ишлаб чиқариш ҳамда оилавий корхоналарга кооперация шаклида бириктирилган эди. Хўш, бу ишларнинг натижаси қандай бўляпти?

Мисол учун яқин-яқингача ишсиз бўлган шовотлик Зулайҳо Сафоева эндиликда аёллар либосидан тортиб болалар учун мўлжалланган кийимларни тикяпти, кейинги режаларини эса аниқ мақсадга айлантирган. У миллий либосларни тикиб, хорижга экспорт қилишни ҳамда Хивада хорижлик меҳмонларга сотишни йўлга қўймоқда. 

Яна бир қаҳрамонимиз Шовот туманинг “Дўстлик” маҳалласида истиқомат қилувчи Раъно Қаландарова ҳам янги машиналарни қабул қилган аёллар билан иш бошлаган. Кооперация шаклигидаги фаолияти натижасида ишлаб чиқариш ҳажми бир неча баробарга ошган. Навбатдаги қадамини маҳсулотларни чет элга экспорт қилишга қаратган.

Рўзғорининг кам-кўстини тўлдириш, уйининг қурилишини тугатиш учун Иқбол Раҳимова турмуш ўртоғи билан 6-7 йил давомида чет элда ишлашига тўғри келган. Яқинлар дийдори, фарзандлар соғинчи унинг қалбини ўртаган. Президент Халқ қабулхонаси томонидан берилган имконият натижасида у ўз маҳалласида ишга, доимий даромадга эга бўлди. Бугун у ҳам ўз уйида, оиласи бағрида. 

Ҳунарнинг ортидан даромадли бўлишимиз мумкин, аммо қўлида ҳунари бўла туриб, ишни нимадан бошлашни билмаган ёки иш қуроли бўлмаган аёлларга берилган амалий кўмак бугун уларнинг оёққа туришга ёрдам берди.

Масалан, Умида Исмоилова 5 нафар фарзанднинг онаси, турмуш ўртоғи 2-гуруҳ ногирони. “Мурожаатдан даромадга 5 қадам” лойиҳаси туфайли бугун у нафақат ўзини, балки қўшни аёлларни ҳам даромадли ишга йўналтира олди.  

Бундай имкониятдан ҳазорасплик аёллар ҳам четда қолмаган. Президент Халқ қабулхонасига келиб тушган мурожаатлар асосида 104 нафар эҳтиёжманд аёлларга тикув машиналари совға қилинган эди. 29 нафар тадбиркорга кооперация асосида бириктирилган аёллар бугун ҳам ҳунарли, ҳам даромадли бўлишди.

Тадбиркор Матлуба Саттарова тикувчилик цехига замонавий тикув машиналари ўрнатилиб, 8 нафар ишсиз аёлнинг бандлиги таъминланди. Бундан ташқари, ушбу тикувчилик корхонасига “Аёллар дафтари”да турувчи 15 нафар хотин-қизлар жалб этилиб, уларнинг ҳам бандлиги таъминланди. 

Умуман олганда, кўрсатилган ёрдам туфайли бугун оёққа туриб, даромад топаётган аёллар ўз ишининг устасига айланишмоқда.

Президент Халқ қабулхонасининг “Мурожаатдан даромадга 5 қадам” лойиҳаси бошқа ҳудудларда ҳам давом этмоқда.

 

                             Yashil makon tashabbusi bilan tabiatni asraymiz

 Tahlillarga ko‘ra, so‘nggi yillarda maishiy va sanoat chiqindilarining yildan-yilga ortayotgani yer yuzidagi ekologik barqarorlikka salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Ma’lumotlarga qaraganda, hozirgi kunda chiqindilarning 900 ga yaqin turi qayd etilgan. Har yili dunyoda chiqindilar hajmi 3 foizga ko‘paymoqda. Atrof-muhitga tashlanadigan maishiy chiqindilarni qayta ishlash, ulardan tayyor va yarim tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarish chiqindilarni bartaraf etishning eng samarali usullaridan biri hisoblanadi. Masalan, oddiygina chiqindiga aylangan makalaturadan qog‘oz olish nafaqat daraxtlarning kesilishini kamaytiradi, balki elektr quvvatining sarfini to‘rtdan uch qismga qisqartiradi. Bir tonna qog‘ozni qayta ishlab chiqarishga uni yog‘ochdan tayyorlash uchun ketadigan suvning yarmi sarf bo‘ladi.

ОРЗУ ҚЎШИҒИ ЁКИ ҲАҚИҚАТГА АЙЛАНГАН ҲАЙЁЛЛАР......

 

Саҳифани ўқиб ажаблангандирсиз нега мақоланинг номи айнан орзу қўшиғи экан деб??? Хозир биз мустақиллик неъматидан бахра олиб шод яшамоқдамиз. Аммо 33 йил олдин тарих солномаларига назар ташласак озодликка эришиш учун инсонлар юрак юрагидан орзу қўшиғини куйлаганликларини ҳис қиламиз. Тарихни ўзгартириб бўлмайди неча неча йиллар эрк учун ватанимизнинг бир қарич тупроғи учун қон тўкиб жон берган инсонлар ҳотираси абадий ва уларни унутиб бўлмайди. Тарихсиз келажак бўлмаганидек қахрамаон юрт фарзандларининг жасоратларини хар куни хотирламай бўлмайди.

 “Қибла устюрт”  томон йўл.....

Орол денгизи атрофида камдан кам холатларда аҳоли турар жойларини учратиш мумкин. Денгиз чекинган билан инсонлар чекинмаган кичик бир жой  борки, у ерда ҳаёт тарзи ҳаммани қизиқтирмай қолмайди. Орол денгизига бўлган сафарим давомида биз ўша қишлоққа йўл олдик.

Ўзига хос табиатга эга бўлган  бу маскан  “Қибла устюрт” деб аталади. Бир қараганда овлоқ жойга ўхшайди. Яқинлашганиз сайин ўзига хос табиатни учратишингиз мумкин.  Иш билан банд бўлган аҳоли бизни илиқ қарши олди. Огохлантирмай интервью олайлик дея хонадонлари эшигини қоқанимизда ҳам  очиқ чеҳра билан кутиб олишди.  Қишлоққа яқин бўлган Компресор станциясида ишлайдиган аҳолининг барчаси шу ерда жамланган. Кимдур оператор, кимдур мухандис  ва бошқа лавозимларда ишлайди. Аҳоли иш вақти соат 8 да кечки 5 гача. Улар ҳар куни  пиёда ишга қатнашади. Станцияда ишлайдиган ва ушбу ерда истиқомат қилаётган инсонларнинг кичик ҳикояларини тингладик.

Атрофни кузатар эканмиз бу жойда кичик мактаб, дўкон ва шифохона ҳам борлигини кўрдик. Аммо кичик дўкон ишламаётган экан. Аҳоли эса Қўнғиротдан ойда бир ёки икки маротаба бориб, озиқ-овқат махсулотларини олиб келишади. Бориб келиш эса  уларга 400 минг сўмга тушади. Қишлоқдан бозоргача такси нархи 200 минг сўмни ташкил этади. Шифохонада ҳамшира аҳолига биринчи тиббий ёрдам кўрсатади. Шифохонага бориш учун эса уч ярим соатдан кўп вақт талаб қилинади. 

Аксар аҳолининг эслашича Орол денгизи суви ушбу қишлоқ ёнигача бўлган. Қисқа муддатда чекинган. Аҳолининг эслашича уч бора Орол денгизи суви қуриб чекинган экан. Шундай бўлсада бу ерлик аҳоли тоза ичимлик суви, алоқа, электр энергияси, газ билан таъминланган. Қисқаси улар учун барча шароит яратилган. 286 нафар инсонлар истиқомат қиладиган бу жойда Орол денгизи қуришидан олдин аҳоли кўп бўлган. Хатто чет давлатларидан ҳам кўчиб келишган. Кўп қаватли уйлар қурилган. Бугун эса аксар аҳоли кетган бўлсада метин иродали ва хамжиҳат бўлган бу оролликлар қисматини ва келажагини айни шу ерларда топишган.  

Секин қишлоқдан узоқлашар эканмиз ортга назар ташлаб, биз замонавий шаҳарларда яшаймизу нолиймиз. Аммо бу инсонлар эса нолиш ўрнига ўзи учун имкон яратаётган захматкашлардир. Бу маскандан бир олам тассурот билан  йўлимизда давом этдик.

Мастура Хамраева

 

ЁХУД ЭКО ҚОЧҚИНЛАР ҚИСМАТИ

Салом дўстлар! “ЎзТренд” жамоаси ўзининг янги мультимедиа лойиҳасини бошлайди. Бу сафар экологик қочқинлар ёхуд иқлим муҳожирларига бағишланган суриштирувимизни эътиборингизга ҳавола этамиз!