Бизнинг экологик муаммоларимиз ўзимизники

 

Ўзбекистон Республикаси Мустақиллигининг дастлабки кунлариданоқ экологик муаммога долзарб муаммо сифатида қараб келинмоқда.Табиатни асраш энг аввало, унинг ўсимлик ва ҳайвонот дунёсини асрашдан бошланади.Узоқ йиллар инсоният табиатнинг бойлиги битмас - туганмас деган тушунча билан яшаб келди. Ваҳоланки, кейинги пайтларда инсон учун тоза сув, ҳаво ва ҳосилдор ерлар етишмаётгандек туйила бошлади.

Oqtepa muhofaza zonasida plogging aksiyasi o’tkazildi

 

Oʻzbekiston Respublikasi Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim oʻzgarishi vazirining 2024-yil 10-sentabrdagi tegishli qarori asosida Oʻzbekiston Respublikasi “Yosh ekologlar” harakati Kengashining 2024-2025-yillarga mo‘ljallangan ish rejasiga asosan “Chiqindisiz dunyo uchun!” shiori ostida Surxondaryo viloyati Ekologiya boshqarmasi hamda  Termiz davlat muhandislik va agrotexnologiyalar universiteti bilan hamkorlikda plogging aksiyasi tashkil etildi.

Shu o‘rinda «Plogging nima?» degan o‘rinli savol tug‘ilishi shubhasiz.

 Plogging  bu ma’lum masofada yengil yugurish bilan birgalikda belgilangan masofadagi chiqindilarni yig‘ishdir. Ushbu harakat 2016 yilda Shvetsiyada paydo bo‘lgan. Mahalliy yuguruvchi Erik Axlstryom ko‘chalarda bir necha hafta yotishi mumkin bo‘lgan katta miqdordagi chiqindilarni ko‘rib qoladi va u har kuni ishga ketayotib, yugurgancha, ularni qopga joylaydi va belgilangan joyga tashlab o‘tadi. Shu ishini ijtimoiy tarmoqlarga joylab do‘stlari bilan baham ko‘radi. Axlstryomning ushbu harakati butun dunyoga yangi loyiha sifatida tarqab, O‘zbekistonimizga ham kirib keldi.Hozir bu harakat biroz o‘zgarib, jamoa bo‘lib chiqindilar bilan ifloslangan hududda o‘tkazilmoqda. Bunda ekovolontyorlar yuguradi, egiladi, ya’niy jismoniy mashq bajaradi va albatta polgging o‘tkazilgan joy chiqindilardan tozalanadi.

Ekoaksiya davomida talabalar va ko'ngililar  “Oqtepa” suv ombori bo’yida yig’ilib qolgan har xil maishiy chiqindilar terib chiqildi.

Tadbir davomida  50 kilogrammdan ortiqroq chiqindilar yig’ildi va Jarqo’rg’on tumanidagi chiqindi poligoniga yuborildi.

 

Tabiatimizni  asrab qolish va chiqindisiz toza xudud barpo eta olish umidi so’nmagan

Yildan yilga insonlarning befarqligi va tabiatga ziyon keltirish oqibatida atrof-muhut ifloslanishi yuz bermoqda. Butun dunyo singari O’zbekistonda ham chiqindilar muammosi  kamaygan emas. Birgina har yili Surxondaryo viloyatimizda  354 tonna chiqindi hosil bo‘lishini, shundan 110 tonnasi yoki 31 foizi qayta ishlanishi, qolgan chiqindilar to‘planib, 124 gektarlik 12 ta chiqindi poligonida ko‘miladi. Yildan yilga chiqindilar sonini kamaytirish yo’lida targ’ibot tadbirlari va aksiyalar o’tkaziladi. Yaqinda internetda ko’rib qoldim Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o’zgarishi Surxondaryo  boshqarmasi tashabbusi bilan Termiz shahrida keng ko‘lamli tadbir tashkil etilibdi. Birgina shu kuni 100 kilogramga yaqin chiqindilar yig’ilib, chiqindi poligoniga yuborilgan ekan.

Yana bir misol tariqasida xar yili sentyabr oyida butun dunyo bo’yicha tozalik kuni o’tkazilishini ham keltirish mumkin. Butunjahon tozalik kuni - bu insoniyat o‘zi yashab turgan hududda tozalikni o‘rnatish g‘oyasini ifoda etadi. Gʻoya dastavval 2008-yil Estoniyada vujudga kelib, 50 000 ko‘ngillilar mamlakatni chiqindilardan xoli etish uchun birlashdilar. Bugungi kunga kelib mazkur kun ko‘ngillilarning bir kun davomida 180 dan ortiq mamlakatni bir maqsad sari birlashtiruvchi yirik ijtimoiy harakati ifodasini topgan jarayonga aylandi. Ushbu sanaga bag‘ishlangan tadbirlar O‘zbekistonda  2019-yildan boshlab o’tkazilib kelinmoqda.  Bu kabi misollarni ko’plab keltirish mumkin. Ammo bir jihat ham borku insonni hafa qiladi. Atrofimizda ko’plab insonlar tabiatni asrash yo’lida birlashayotgan bir vaqtda ba’zi odamlar o’z qo’llari bilan uni yanchib tashlash niyatida. Nega deysizmi? Uzoqdan emas o’zimizni viloyat misolida keltirsam. Sho’rchi tuman Ekologiya bo’limi hamda tuman Milliy gvardiya bo’limi xodimlari hamkorligida o’tkazilgan reyd tadbirlari davomida fuqaro Q. M belgilanmagan joyga chiqindi to’kib ketayotganligi aniqlangan. Mazkur holat yuzasidan fuqaroga nisbatan O’zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi kodeksning  91pr1-moddasining 1-qismiga asosan BHMning 1-barobari – 375 ming so'm  miqdorida jarima belgilandi.

Sho’rchi tumanning “Bobur” mahallasida yashovchi fuqaro J.K belgilanmagan joyga maishiy chiqindilarini tashlab ketayotganligi aniqlangan. Mazkur holat yuzasidan O’zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi kodeksining 91-moddasining pr1-qismiga binoan ma’muriy bayonnoma rasmiylashtirilgan. Uzun tumani Ekologiya bo’limi xodimlari tomonidan holat bo’yicha olib borilgan o’rganish ishlari davomida haqiqatdan hududda - daryo o’zaniga har xil maishiy chiqindilarni to’kib ketganligi natijada chiqindi uyumi paydo bo’lganligi ma’lum bo’ldi.  Noqonuniy chiqindi uyumi vujudga kelishiga befarq qaragan, holatni oldini olmagani uchun “Navro’z” mahallasi raisi X.A ga nisbatan O’zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi Kodeksning 91pr2-moddasining 1-qismi bilan BHMning 3 barobari miqdorida    hamda shu hududga chiqindi to’kkan  “Yangi Shahar” mahallasi fuqarosi  M. B ga nisbatan O’zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi Kodeksning 91-moddasining   1-qismi bilan ma’muriy bayonnoma rasmiylashtirilgan.

Termiz shahri “Manguzar” mahallasi hududidan  oqib o’tuvchi “Surxon” daryosi qirg’oqlarida yig’ilib qolgan chiqindi uyumlari ekologik jamoatchi inspektor Erkin Ashurov yordamida tozalab olindi.Ekologik huquqbuzarliklarni oldini olish, atrof-muhit ozodaligi uchun fidoiylik ko’rsatayotgan yurtdoshlarimizga Surxondaryo viloyati Ekologiya boshqarmasi tashakkurnoma bildirilgan.

Yuqoridagidek misollarni ko’p keltirish mumkin. Ammo insonlar o’zlari ham harakat qilmas ekan qonunbuzulish xolatlariga yo’l ochishadi va jarima to’lashadi. Qonun barchaga barobar. Lekin shu bilan birga atrof muhitga  ham ziyon yetkazishadi. Kun ora internet tarmoqlari orqali bunday xolatlarni ko’rar ekanmiz yaxshiyamki qonun ustuvorligiga va ekologik jamoatchi inspektor Erkin Ashurovdek insonlar atrofimizda borligi bizni hursand qiladi. Ular sabab xali tabiatimizni asrab qolish va chiqindisiz toza xudud barpo eta olishimizga ishonamiz.

Mastura Xamrayeva