Safar ta’ssurotlari

Media-tur: Xitoy sari yo’l

Qadim va zamonaviy Xitoy. O’zining ulug’vorligi va qadimiyligi bilan insonlarni rom etib keladi. Markaziy va Sharqiy Osiyoda  joylashgan eng yirik davlatlardan biri bo’lgan osmonlarga bo’ylashgan  davlat necha asrlarkim o’zining ertaknamo  ko’rinishi  bilan insonlarni hayratlantiradi. Xitoy Xalq Respublikasi aholisining soni boʻyicha dunyoda birinchi oʻrinda turadi. U hozirda dunyo aholisining 21 % ni tashkil etmoqda. Ushbu davlat dunyo davlatlari bilan do’stlik aloqalari yuqori darajada. Ayniqsa Xitoy xalq Respublikasi va O’zbekiston Respublikasi orasidagi munosabatlar  asrlarga tutash. Bugungi kunga qadar saqlangan o’zaro munosabatlar xar jabxada namoyon bo’lmoqda. Birgina Xitoy Xalq Respublikasining Chet mamlakatlar bilan Xitoy Xalqlari Do'stlik Jamiyati tomonidan ommaviy axborot vositalari xodimlarini Xitoy-O’zbekiston do’stlik aloqalari doirasida media-tur tashkil etilishi so’zimning tasdig’idir. Respublikamizdan 11 nafar jurnalistlar 22-29 oktyabr kunlari Xitoy Xalq Respublikasida bo’lib qaytishdi. Safarga otlangan jurnalistlar Toshkent xalqaro aeroportidan kechki vaqt bilan Pekinga uchib bordi. Tungi chiroqlar bilan yoritilgan shahar manzarasi osmonda o’zgacha ko’rindi.  Pekinga yetib borgan ijodkorlar kechki Pekin go’zalligini o’z ko’zlari bilan ko’rishdi.

Osmonga bo’ylashgan Pekin

  
Pekin yoki Beijing. Dastavval ushbu shahar haqida ma’lumot aytadigan bo’lsam Pekin Xitoy tilidan tarjima qilinganda  “shimoliy poytaxt” deb tarjima qilinadi. Xitoyning shimolida joylashgan. Aholisi koʻp shaharlaridan biri bo’lgan Pekinda miloddan avvalgi 2-ming yillikdayoq hozirgi o’rnida aholi yashagan. Shahar ayniqsa  1949 yildan rivojlana boshladi. O’zbekistonlik delegatlar qo’ngan  Aeroport esa xalqaro ahamiyatga egaligi bilan ajralib turadi. Jurnalistlar jamoasi shaharga yetib borgach,  Jianguo mexmonxonasida to’xtashdi. Tong. Salqin sahar shabbodasi esib turgan kez.  Bambuk vatani bo’lgan yurt quyosh nuri bilan bizni qarshi oldi.

Safar avvalida Xitoy tarixi bilan tanishdik. Ilk manzilimiz Osmon ibodatxonasi bo’ldi. XV asrda qurilgan ibodatxona shahardagi yagona dumaloq ko’rinishda bunyod etilgan inshoat xisoblanadi. Chunwen janubiy hududida, shahar markazidan 4 km masofada joylashgan,  Tiantan Gong Men stansiyasiga yaqin joylashgan maqbara  1420 yilda imperator Yun Le Ming sulolasi  vakillari tomonidan qurilgan. O’sha davrda an'anaga ko'ra oliy hukmdor "Osmon o'g'li" deb atalgan. Xitoy aholisi uchun esa osmon ramzi oliy sanalgan. Qadimiy maskan  YUNESKO tomonidan Jahon merosi ro'yxatiga kiritilgan. Kompleks shaharning janubiy qismida joylashgan katta maydon ustida yoyilgan. Imperatorlar davrida  osmon ibodatxonasini  ilohiy ajdodlari bilan erkin muloqotga kirishish maskani ekanligiga ishonishgan. Ibodatxona maydoni  280 gektarni tashkil etadi. Bunday katta majmuaning  kirish darvozasi qizil rangda bo'yalgan ikki satr bo'sh devor bilan o'ralgan. Oq marmardan yasalgan yo’lakalar va  konusimon tomlar ramziy tarzda osmonni eslatadi. O’ziga xos bezaklar bilan ishlangan san’at asari misol devorlani esa faqatgina Xitoyda ko’rish mumkin. Dunyoning eng qadim  sivilizatsiyasini o’zida momoyon qilgan inshoat uzoq Sharq me'morchiligiga  shakllanishida katta ta'sir ko'rsatadi. Ma’lumotlarga qaraganda taxminan 500 yil davomida, har yili bir marta, qish kunida imperatorlar bu yerga osmonga sovg'alar olib kelish uchun kelgan. Bir so’z bilan aytganda asrlar davomida imperatorlar uchun ibodat joyi sanalgan. 2005 yilda 6 million dollarga teng bo'lgan katta rekonstruktsiya qilingan maskan, 1986 yildan buyon ko'rgazma zaliga aylantirildi.

 Tarixiy obidalar bilan tanishgach Pekinning Fusin ko’chasi joylashgan Xitoy Markaziy Televideniyasiga yo’l oldik.  Safarimiz davomida bizga  Chet mamlakatlar bilan Xitoy Xalqlari Do'stlik Jamiyati xodimi  Cai Yunzhe birga bo’ldi.  CCTV (Xitoy Markaziy Televidiniyasi) – Xitoyning  asosiy televideniyasi. Birinchi CCTV telekanali 1958 yil 2 sentyabrda "Beijing Television" nomi ostida  nomoyish etilgan. 1992 yil 1 oktabrda IV (Xalqaro) dasturi butun mamlakat bo'ylab sun'iy yo'ldosh telekanali orqali ishga tushirildi. CCTV ni butun dunyo bo'ylab bir milliarddan ziyod foydalanuvchilarga mo'ljallangan turli dasturlarni namoyish qiluvchi 50ta kanallar tarmog'iga ega. Hozirda televizor 6 tilda efirga uzatiladi. Kanalda yangiliklar, hujjatli filmlar, komediyalar, dramalar va ko’plab dasturlar efirga uzatiladi.

Ushbu kannalar tarmog’ining yangiliklar tayyorlaydigan studiyasi bilan tanishdik.  330 ta studiyaga ega bo’lgan televideniyada xodimlar uchun barcha sharoitlar yaratilgan. Asosiy telekanallari CCTV-1 - universal, CCTV-2 – iqtisodiy mavzularga qaratilgan dasturlar, CCTV-3 - san'at va o'yin-kulgi,  xalqaro CCTV-4 - Xalqaro (Xitoy tilida), CCTV News - xalqaro yangiliklar (ingliz tilidagi), CCTV-9 Hujjatli - xalqaro hujjatli film (Xitoy va ingliz tillarida), CCTV-E - Xalqaro (ispan tilida), CCTV-F - xalqaro (fransuzcha), CCTV-rus - xalqaro (rus tilida) CCTV-O'yin - Umumiy O'yin (Xitoy), maxsus telekanallar CCTV-5 – Sport, CCTV-6 – Kino, CCTV-7 - Harbiy / Qishloq xo'jaligi, CCTV-8 – seriallar, CCTV-10 - fan va ta'lim,CCTV-11 - Xitoy operasi, CCTV-12 – huquqiy, CCTV-13 – yangiliklar, CCTV-14 – bolalar, CCTV-15 – musiqiy, CCTV-HD - yuqori aniqlikda va sun'iy yo'ldosh  kannallari mavjud. Delegatsiya a’zolari rus tilidagi ko’rsatuvlar tayyorlaydigan kanal faoliyati bilan tanishdi. Shundan so’ng televideniya raxbarining o’rinbosari  Xuan Inan bilan rasmiy qabul bo’lib o’tdi. Janob Xuan televideniya faoliyati haqida jurnalistlarga so’zlab berdi.  Televideniya bilan tanishgach Chaoyan rayoni, Vanszindunlu ko’chasida joylashgan  Xalqaro kommunikatsiya sentriga bordik. Markaz faoliyati bilan tanishishdik. Xitoy Xalq Respublikasining texnologiya soxasida erishayotgan katta yutuqlari  va baland hamda  ko’p qavatli inshoatda joylashgan sentr xodimlari ishini ko’rdik.

Mastura Xamroyeva