Baxtli yasha Ayol

Yurtimizda yangilanish va yasharish fasli - bahor nafasi urishi bilan, ayollar har qachongidanda ko‘proq qadrlana boshlanadi. Xalqaro miqyosdagi keng nishonlanadigan xotin-qizlar kuni yurtimizning har bir go‘shasida, muassasa va tashkilotlarda, mahalla va xonadonlarda o‘z aksini ko‘rsatadi.

Sharqda azaldan ayol zotiga ehtirom ko‘rsatilgan. Mustaqillik yillarida  bu hurmat va ehtirom darajasini yangi bosqichlarga ko‘tarildi. Mamlakatimizda onalik va bolalikni muhofaza qilish, xotin-qizlarni ijtimoiy-huquqiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash, ularning siyosiy faolligini oshirish bo’yicha keng shart-sharoit yaratildi. Darhaqiqat, ayollari ulug’langan xalq  azal-azaldan yuksak madaniyati va oliyjanob qadriyatlarini amalda namoyon qilgan millat sifatida e’tibor qozongan. Yurtimizda bu an’anaga asrlar davomida amal qilingan. Shu sababmi ayol go‘zal bo‘lsa - olam go‘zal, ayol baxtli bo‘lsa -oila, butun jamiyat baxtli bo‘ladi, degan qarash ongu shuurimizga chuqur kirib borayotgani va bizning hayotiy falsafamizga aylanayotganini har tomonlama anglab yetayapmiz. 

1991-yilda Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov ayollar bilan ishlash tizimini yaratish borasidagi tashabbusi asosida O‘zbekiston Xotin-qizlar qo‘mitasi tashkil etildi. Bugungi kunda u yirik jamoat tashkiloti sifatida ayollarga oid davlat siyosatini aholiga yetkazish, uning davlat va jamoat tashkilotlari bilan hamkorligini mustahkamlash, opa-singillarimizning ijtimoiy faolligiga oid yangi g‘oya va tashabbuslarni ilgari surish, mazkur yo‘nalishlarga doir dastur hamda hujjatlarda belgilangan vazifalar ijrosini ta’minlashda alohida faollik ko‘rsatmoqda.

Bugun  esa O‘zbekistonda yashayotgan har bir ayol, chin ma’noda, baxtli. Zero, uning huquq va erkinliklari qonunlar bilan mustahkamlangan. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, o‘nlab qonunlar, saksonga yaqin farmon va qarorlar, davlat dasturlari xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirish, oila va jamiyatdagi mavqeini mustahkamlash, oila, onalik va bolalikni muhofaza qilishda huquqiy asos bo‘lib xizmat qilmoqda. Quvonarlisi qadr qimmati ulug’langan yurtda baxtiyor umr kechirayotgan ayollar umr ko’rsatkichlari ham uzaydi. Istiqlol yillarida ayollarning umr ko‘rish davomiyligi 67 yoshdan 75,8 yoshga uzaygani, onalar va bolalar o‘limi 3 barobardan ziyodga kamaygani buning yorqin dalilidir.

Mutaxassislar fikriga ko‘ra, 90-yillarda homilador ayollarning 70-80 foizi anemiyadan, katta qismi uning o‘rta va og‘ir formalaridan aziyat chekar edi. Bu nafaqat onalar salomatligiga, shu bilan birga, bolalar sog‘lig‘iga ham salbiy ta’sir ko‘rsatar edi. Hozirgi vaqtda ushbu holat yaxshilanib, yurtimizning turli hududlarida anemiya va uning og‘ir formalari sezilarli darajada kamaygan.

Mazkur yo‘nalishlar ijrosiga qaratilgan ishlarning uzviy va tizimli ravishda olib borilayotgani, albatta, soha rivojida, pirovardida millat salomatligini asrashda dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Har yili Davlat budjetidan milliardlab so‘m mablag‘ yo‘naltirilmoqda. Ayni vaqtda homilaning to‘liq rivojlanishini ta’minlovchi tarkibida 13 xil vitaminlar va 10 xil mikroelementlar mavjud bo‘lgan polivitaminlar kompleksi qo‘llanilayapti.

Aytish kerakki xotin-qizlarga e’tibor hamma vaqt barcha sa’y-harakatlarimiz markazida bo‘lishi, hammamizning vazifamizga aylanishi kerak. Oilaga e’tibor aslida bu o‘zligimizga e’tibordir. Shunga qaramay jamiyatimizda kamchiliklar ham uchrab turadi. Xotin-qizlar qo‘mitalari faoliyati qoniqarsiz. Og‘ir ijtimoiy vaziyatga tushib qolgan ayollarga ko‘mak berish, erta nikohlar, ajrashishlar va ayollar jinoyatchiligining oldini olishga yetarlicha e’tibor berilmagani ayni haqiqat. Oxirgi yillarda ajrashishlar soni har yili 10-11 foizga oshib borgani tashvishlanarlidir. 2017-yilda 31 mingdan ziyod ajralish holati qayd etilgan. Buning oqibatida, asosan, ayollar va bolalar jabr ko‘rmoqda. Buning oqibatida ayollar o‘rtasida jinoyatga qo‘l urish hollari ko‘p uchramoqda.  Onalar va go‘daklar o‘limi qayd etilayotgani, nogiron bolalar tug‘ilayotgani – xotin-qizlarning reproduktiv salomatligini ta’minlash bo‘yicha ishlar mutlaqo qoniqarsiz ekanini ko‘rsatmoqda. Har yili 95 foiz homilador ayollar perinatal skrining tekshiruvidan o‘tkazilsa-da, natijasi amalda sezilmayapti.

 Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev mamlakatimiz xotin-qizlarining hayotiy muhim manfaatlarini ta’minlash, turmush sharoitlarini har tomonlama yaxshilash bo‘yicha vazifalarni belgilab berish maqsadida 2018-yil 2-fevralda “Xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlash va oila institutini mustahkamlash sohasidagi faoliyatni tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmonini qabul qildi. Farmonda yuqorida qayd etilgan muammolarni hal etish, xotin-qizlarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha qator chora-tadbirlar belgilangan. Respublika, viloyat, shahar va tumanlar xotin-qizlar qo‘mitalari tuzilmasi tubdan takomillashtirildi. Xotin-qizlarning tibbiy madaniyatini oshirish, kam ta’minlangan oilalarga manzilli tibbiy yordam ko‘rsatish, respublika skrining va reproduktiv markazlari xizmatlarini yanada rivojlantirish bo‘yicha ham tizimli ishlar amalga oshiriladi. 

Jamiyatning xotin-qizlarga bo‘lgan munosabati, hurmati xalqning, millatning madaniy darajasini va ma’naviy kamolotini belgilaydi. Mamlakatimizda ayollarning ijtimoiy-iqtisodiy hayot va madaniyat sohalaridagi, davlat va jamiyat boshqaruvidagi ishtiroki faollashib borayotgani ularga ko‘rsatilayotgan yuksak e’tibor va g‘amxo‘rlikdan dalolatdir. Zotan, har bir ayol uchun tinch va farovon yurtda yashashdan, oila va jamiyat e’zozida bo‘lishu sog‘lom farzandlarni kamolga yetkazishdan ortiq saodat yo‘q.

Mastura Ashur qizi